eS dertig

uit de boom gevallen

aan de piano... Schubert

1971

eS met broer en zussen

schubertiade

Afgelopen zondag was het weer dichtersmiddag bij Eijlders. Het lag allang in de lijn der verwachtingen dat ik met een van de dichters een Schubertvoordracht zou doen. De afsluiting van het dichtseizoen leek ons een geschikt moment.
Van tevoren hadden Jan Willem van Hamel en ik enigszins geoefend en besloten drie of vier liederen ten gehore te brengen.

Schubertiades zitten er bij mij ingeramd. Toen ik vier jaar oud was, leerde mijn vader me noten lezen. Ik was eerder met het notenschrift bekend dan met het alfabet. Kort daarop kreeg ik pianoles en op mijn zevende begeleidde ik mijn vader met Schubert, Mozart en allerlei klassiekers.
Noot voor noot maakten we ons de muziek vanaf het blad eigen. Van een opnameapparaat, bandrecorder of tapedeck hadden we nog nooit gehoord. Het was verbazingwekkend, me veel later realiserend, dat het hele repertoire er zo goed op maat en ritme inzat.
Mijn vader had voor mij een carrière in petto als concertpianiste of pianolerares. Naar het conservatorium zou ik gaan.
Iedere dag moest en zou ik een uur toonladders en etudes oefenen en na het avondeten werd mij min of meer bevolen aan de piano plaats te nemen om mijn vader met zijn sonore basbariton te begeleiden.
De piano stond bij ons thuis voor het raam en likkebaardend zag ik tijdens het spel mijn vriendjes op straat ravotten. Wat wilde ik daar graag bijzijn. Een corrigerende tik van mijn vader tegen mijn paardenstaart bracht mij weer bij de les en -schijnbaar- aandachtig volgde ik via het klavier zijn gezang.
Concertpianiste ben ik echter nooit geworden en pianospelen doe ik tegenwoordig sowieso niet zoveel behalve op verjaardagen. Met mijn familie rond de vleugel geschaard, kwelen we het repertoire van vroeger.

Bijzonder is dat je het pianospel nooit verleert. Net zoals fietsen en zwemmen. Een paar keer oefenen en het zit weer in de vingers.
J.W. en ik hadden afgesproken samen een eigen invulling te geven aan Schubert. We zouden het min of meer aan 'het toeval' overlaten.
Het eerste nummer vol weemoed en melancholie: 'Ihr Bild' uit 'Schwanengesang' tekst Heinrich Heine, zong en begeleidde ikzelf. Het lied eindigt in een tragedie: ...Auch meinen Thrähnen flossen mir von den Wangen herab. Und ach ich kann es nicht glauben dass ich dich verloren hab...
Na de dood van mijn vader kon ik de laatste regel niet meer met droge ogen uitzingen. Later, tijdens een onstuimige liefdesrelatie heb ik ooit samen met mijn uitverkorene de laatste zin veranderd in: ...Und ach ich kann es nicht glauben dass ich dich gefunden hab...
Vervolgens vertolkten we gezamenlijk 'der Tod und das Mädchen' uit 'Ausgewählte Lieder'.
J.W. zong 'Ungeduld' uit 'Die schöne Müllerin' -tekst Wilhelm Müller- met een geweldig elan. Bij het refrein:... Dein ist mein Herz, dein ist mein Herz, und soll es ewig ewig bleiben... nodigde hij het publiek uit om mee te zingen. Het was hilarisch, iedereen in de kroeg jubelde en juichte mee.
Tot slot 'Gute Nacht' uit de 'Winterreise' -evenzo tekst Wilhelm Müller-. We zouden kijken of het er van kwam en wisten dat er wat dissonanten inzaten maar die werden door J.W. slim en op eigen wijze ludiek opgevangen door improviserend ter plekke en tussen de bedrijven door Nederlandse tekst in te voegen. Het was een geweldige performance.

Prettig was de informele sfeer. Tekst kwijt of valse noot maakte niets uit. Iedereen was laaiend enthousiast. Zeker voor herhaling vatbaar. In september begint het dichtseizoen weer bij Eijlders.

eS met broer op Schiphol

augustus 1986

in Holland staat een huis

Weltevree en blijgeestig trek ik door het leven. Mijn idealen -als ze er al zouden zijn geweest- zijn verwezenlijkt zodat ik nooit zou hoeven zeuren, zoals mijn vader zaliger altijd weer deed, over zijn mislukte kansen.
Mij zou het in ieder geval nooit gebeuren, dat was helder. Het was levensles één -ongewild- door het tegendeel erin te stampen. Het heeft me een hoop frustratie en energieverlies gescheeld om niet te hoeven opboksen tegen het nutteloze en de machteloosheid. Dank u vader!
Druk kan ik me niet maken over de wereld. Het is en blijft een mensdom, met de klemtoon op de laatste lettergreep en zijn eigen problematiek. Hooguit zet ik m'n bewustzijn erop. De strijd aangaan met het wereldleed zou een gevecht tegen windmolens betekenen zoals Don Quichot ons al liet zien.
Ergeren en kankeren over trivialiteiten heb ik afgeleerd, wat rest zijn persoonlijke irritaties. Vooral wanneer het van zeer nabij, zonder dat ik er maar iets aan kan veranderen, plaatsvindt.
Ik woon in een straat waar de huizen gebouwd zijn rondom 1915. In april 1976 vestigde ik mij daar. Als je in die tijd zo'n huis betrok, volstond men slechts met het schilderen van plafond, muren, raamkozijnen en deuren. Tegenwoordig gaat men een hele verbouwing aan.
Het huis naast mij spant wel de kroon. In mijn column steigers van december 2007 spuwde ik reeds vuur vanwege overlast. Enige maanden daarna overleed mijn oude buurvrouw en vervolgens werd het huis gerenoveerd.
Roswerk de hele dag door, beginnend om zeven uur in de ochtend, voor mij als nachtmens niet te verteren. Alles werd in enkele maanden verkoopklaar gemaakt en opgeknapt.
Klaar... althans, dat dacht ik.
Ruim een maand geleden begon het feest opnieuw maar nu écht rigoureus. Het mooie plafond met ornamenten werd eruit gesloopt, paneeldeuren zomaar op straat gezet, alle muren weggeslagen, kortom de geest uit huis gehaald. Dit alles tot mijn grote leedwezen. Ik vraag me af waarom iemand een oud huis koopt, daar minstens drie ton voor betaalt, om vervolgens het hele huis te laten slopen en strippen. Ik zie iedere dag enige busjes in de straat staan, afwisselend: de aannemer, elektrotechnisch installatiebedrijf, de stukadoor, ontstoppingsspecialist, loodgieter, funderingsinspectie en deformatiemetingen.
Vorige week stond er een tien meter grote vrachtwagen met zand. Door een mix met een ander toeslagmateriaal werd er cement of mortel van gemaakt en in de kelder gestort. Door dit alles wordt het huis nog een paar ton duurder. Bovendien is het einde voorlopig nog niet in zicht.
Iedere dag kabaal en rotherrie van jewelste: beuken, elektrisch zagen, schuren en weet-ik-veel wat voor zwaar geschut nog meer.
Waarom koopt iemand niet gewoon een nieuwe villa in een rijke buurt in plaats van deze gigantische verbouwing in een toch wel gewoon onbeduidend wijkje.
Kijk, en hier kan ik me nou aan ergeren. Vooral omdat het hele gebeuren van hiernaast de sloper van m'n nacht- en ochtendrust is.

Spaarndam

Dat de canta mij een ongelooflijke bewegingsvrijheid geeft, hoeft geen betoog. Zelfs de Amsterdamse stadsgrenzen worden tegenwoordig regelmatig overschreden. Zondag twee weken geleden was ik in Nes aan de Amstel. Daar werd een bridgedrive georganiseerd.
De opbrengst gaat naar een kindertehuis in Peru. De organisator zet zich hier met heel haar hart voor in. Doorgaans heb ik niet zo'n hoge pet op van goede doelen. Mij is regelmatig ter ore gekomen dat er nogal eens iets aan de strijkstok blijft hangen en allesbehalve terechtkomt bij de noodlijdenden. Dat meneer de directeur van zo'n instelling er een Mercedes aan overhoudt lijkt mij geenszins de bedoeling. Dergelijke geruchten dragen niet bij tot bijdragen. 

Toch zou ik de lezer graag willen attenderen op deze -nobele- kleinschaligheid: http://www.spelendewijsperu.nl/ 

Afgelopen zondag brengt mijn little red rooster me naar Spaarndam waar ik de expositie van Yvette en Marianne ga bezoeken. 
Door het mooie natuurgebied Spaarnwoude gaat de tocht naar dit beeldige dorpje met een schilderachtig haventje dat zeer de moeite waard is om aan te leggen. Boven een van de vijf sluisjes is een standbeeld van Hansje Brinker, de held van Haarlem, opgericht. De legende luidt dat hij met zijn vinger het gat in de dijk dichthoudt en het dorp redt van een overstroming.
Aan de Westkolk ligt café Spaarndam waar ik regelmatig bezoeker ben. Op terras aan het water kun je genieten van een heerlijke tripel van 8%, genaamd Hansje Drinker, onder hun motto: drink matig maar geniet mateloos. 

Laat dit café nou precies gelokaliseerd zijn naast de expositieruimte.

Om twee uur vindt de opening plaats. 

Yvette http://feltingyoursoul.blogspot.com een expressieve vrouw met een karakteristiek hoofd stelt daar haar mooiste vilten doeken ten toon. Een kleurenpracht, eenvoud in zijn evocatieve kracht, hier en daar verfraaid met amulet en sieraad.
Haar compagnon Marianne exposeert schilderijen. Herhaaldelijk sta ik stil bij haar machtige roofvogel. Vier maanden geleden heb ik hun artistieke creaties kunnen bewonderen tijdens een grote expositie met diverse kunstenaars in hun atelier te Haarlem.

 

De Tuinen

 

Ik ben geen snoeper maar waar ik niet van af kan blijven is zwart-op-witachtige drop. Als kind bietste ik soms bij mijn moeder om voor vijf cent een dropveter of een puntje zwart-op-wit te kopen. Vaak zonder succes want vijf cent was in die tijd een hoop geld. Was ze echter in een royale bui en had ze een paar centen over dan was ik met mijn verworven dropbuit de hemel te rijk.
Zoetigheid kan me niet zo bekoren maar de lust naar drop is me nooit vergaan.
Als ik nou toch drop eet, prefereer ik de soort zonder geur- en kleurstoffen. Zo natuurlijk mogelijk en daarom kwam ik bij De Tuinen terecht. De heksendrop bleek m'n favoriet. Wel duurder dan de schepdrop van Etos en Kruidvat maar ik had het idee dat er minder rotzooi doorheen zat. Ook was het voorverpakt in tegenstelling tot het grote graaiwerk in de potten van genoemde drogisterijen en bovendien had het meer smaaksensatie.
Ik weet, het zijn luxe problemen maar onlangs werd ik geconfronteerd met een stukje elementair -in mijn ogen- misbeleid van De Tuinen. Ik stuurde ze een email.
Laat de volgende correspondentie maar voor zich spreken:

Was ik vandaag bij een van uw filialen van de Tuinen om onder andere mijn wekelijks geliefde heksendrop te halen, voelde ik onmiddellijk het verschil in gewicht.
Andere verpakking? Tot mijn grote verbazing was de prijs hetzelfde: 2 euro.
Thuis gekomen zag ik tot mijn verbijstering een verschil van 85 gram. Had de vorige verpakking een inhoud van 225 gram, deze was nu gedegradeerd tot 140 gram. Een exorbitante prijsverhoging, of liever gezegd een rigoureuze gewichtsverlaging van meer dan 60%.
En dat, nu de recessie is toegeslagen en er van hogerhand wordt beloofd in deze peperdure tijd voedingsmiddelen en lekkernijen in prijs te verlagen, want laat het gezegd zijn, dit is natuurlijk een belachelijk hoog bedrag: 2 euro -in mijn ogen nog steeds 4.40 gulden- voor nog geen anderhalf ons drop. Schande!
Gaarne hierop uw reactie.
Met vriendelijke groet,
Es van Essen

Beste Es van Essen,
Helaas heeft u helemaal gelijk.
Wij zijn echter veranderd van leverancier en kopen deze drop nu ook duurder in.
We kunnen helaas niets veranderen aan dit grote prijsverschil.
Het spijt ons verschrikkelijk.
Met vriendelijke groet,
Service Desk,
De Tuinen B.V.

Ik ben er nog niet helemaal uit wat ik nou met zo'n reactie aan moet maar jullie -beste webloggers- zullen hier wel een mening over hebben.
Ben benieuwd!

metamorfose

                                                               zij zet haar pruik af
                                                            kijkt in haar toverspiegel
                                                            en doft zich snel weer op

ozzy

ik ben niet moeilijk
glimlacht mijn neef verstolen
maar ook niet mak'lijk

schaakstuk

                                                               geen knol aanwezig
                                                         in een veld paardebloemen
                                                               zie wel een lam gods

... met gezondheidswijzer

 

Dat ik niet de enige ben die bijna dagelijks bestookt wordt met commerciële telefoontjes is me inmiddels duidelijk geworden. Dat het alom een ware terreur is, blijkt eveneens.
Doorgaans meldt men zich met de vraag of er met de vrouw des huizes wordt gesproken. Mijn vraag wordt met een wedervraag beantwoord: wat wilt u?
Eigenlijk wil ik zeggen: wat mot je, maar m'n ingeboren gevoel voor beleefdheid en stijl houdt het netjes.
Dan wil men mij in een spaarfonds stoppen, of beleggingen aansmeren, of een verzekering, of groene energie, of een abonnement en ga zo maar door.
Ik ben er in het geheel niet van gediend en maak ze onmiddellijk duidelijk dat ik geen zin heb in dergelijke opdringerige telefoontjes en nooit meer gebeld wens te worden. Mijn allergie groeit met de dag voor deze malafide praktijken. Ik wens met rust gelaten te worden en niet privé gestoord door Jan Rap en z'n maat.

Enige dagen geleden spande de telefonische terreur de kroon.
Op mijn antwoord apparaat: Miep Ossekop van Gezondheidswijzer. Zou u mij terug willen bellen. Ik ben morgen bereikbaar tussen -- en -- uur op telefoonnummer xxxxxxxxxx.
Het klonk urgent. Een scala aan gevoelens overviel me, waaronder nieuwsgierigheid.
Gezondheidswijzer, nooit van gehoord en al helemaal niet van Miep Ossekop.
Op voorhand wrevel, stel dat het weer eens reclame is en vervolgens ontstaat een bijna sardonisch genoegen om mevrouw Ossekop haarzelf de oren te wassen.
Ik wilde wel eens weten wat Ossekop te melden had, dus belde haar.
Met Miep Ossekop van Gezondheidswijzer...
U spreekt met Es van Essen, u stond op mijn antwoordapparaat...
Goede middag mevrouw Van Essen, kent u ons blad Gezondheidswijzer?..
Nooit van gehoord...
Ja, dat is een blad dat gaat over... en... want... als... maar...
Hoe haalt u het in uw hersens om mij over die reclametroep terug te laten bellen, wat een ongehoorde brutaliteit...
Maar mevrouw Van Essen, mag ik het u even uitleggen, andere mensen vinden dat niet erg en wij...
Wat heb ik in godsnaam met andere mensen te schaften...
Ja maar LIEVE SCHAT...
Lieve schat? Hoezo lieve schat! Nog familiair ook, ik ben uw lieve schat niet...
Maar wij...
Ik wil nooit meer iets van u horen...

tuut tuut tuut

jaardag

meer dan een halve eeuw gelee
de zeventiende
van de sprokkelmaand
gaf ik mijn eerste levenskreet

op deze gedenkwaardige dag
blijft mijn hart in eigen huis
bij mijn dierbaren

Marat/ De Sade

Ben ik net bekomen van de fascinerende uitvoering van die Zauberflöte jongstleden najaar, nam mijn dochter me mee naar het toneelstuk Marat/ De Sade vorige week vrijdagavond.
Leerlingen in de leeftijd van vijftien/zestien jaar van het Geert Groote College speelden daar de sterren van de hemel. Toen we de theaterzaal betraden stonden de 'krankzinnigen' allen in het wit gekleed in hun rol van gestoorden. Ik kon een associatie met one flew over the cuckoo's nest dat zich eveneens afspeelt in een psychiatrische inrichting, niet onderdrukken. Lange jaeger onderbroeken van Jansen & Tilanus met laaghangend kruis en halfkwijlende openhangende monden. Het was inderdaad een gekkenhuis. Mijn lach ging van oor tot oor.
De vervolging van en de moord op Jean-Paul Marat (1793) is een opvoering met verschillende dimensies in de tijd. We kijken naar een stuk in een stuk. Historische figuren -zoals Voltaire- passeren de revue. Het verhaal vindt plaats in 1808, na de Franse revolutie. Hij wordt vermoord door Charlotte Corday, een meisje van adellijke afkomst.

De directeur van het gesticht houdt toezicht en de verpleging moet de orde bewaren.

De Franse aristocraat markies de Sade is opgenomen in het krankzinnigengesticht van Charenton wegens zijn pornografische geschriften en sociaal opruiend gedrag. In de wasruimte van het gesticht regisseert hij toneelstukken.
Hoewel ze elkaar nooit ontmoet hebben, gaat De Sade, zittend in een crapaud, in dialoog met de Franse revolutionair en fanaticus Marat, die vanwege zijn huidziekte aan ongelooflijke jeuk lijdt en ter verlichting daarvan in bad zit. Het is een imaginair gesprek, een intellectuele discussie, met filosofisch getinte teksten en een kritiek op de moraal.

Wat betekent vrijheid nu werkelijk.
Marat, een gedreven journalist en tegen de monarchie, is vriend van het volk omdat hij alle misstanden aan de kaak stelt. Hij verkondigt de maatschappelijke bevrijding maar is ook verantwoordelijk voor de dood van honderden Fransen tijdens de Franse revolutie. Wie niet voor mij is, is tegen mij. Als je in de ogen van Marat vijand van de revolutie was, werd je opgespoord en was de guillotine je eindstation.

De Sade heeft het over persoonlijke bevrijding los van eigen remmingen. Hij valt de hypocrisie aan. Maatschappelijke revolutie zal niet werken als je je niet kunt bevrijden uit je eigen ketenen, je persoonlijke gevangenis.

Vrijheid gelijkheid broederschap. Een fel contrast tussen de individualist De Sade en de socialist Marat. Ze spreken zichzelf ook tegen. Marat blijft zijn sociale ideologieën volgen, De Sade ziet niets in een revolutie en gelooft niet in de absolute waarheid. Een uitbeelding van menselijke strijd en lijden waarbij de vraag gesteld wordt of ware revolutie komt uit het veranderen van de samenleving of het wijzigen van zichzelf.

Het is een stuk van tragikomisch, sardonisch leed-vermaak.

Het meisje dat De Sade speelt, vertolkt met heldere stem haar glansrol. Enige acteurs brengen met veel elan hun psychische aandoeningen over. Charlotte Corday wordt regelmatig benaderd en betast door een van de verliefde mannelijke patiënten.

Marat/ De Sade is een opvoering met muziek. De liederen geven commentaar op thema's en onderwerpen van het spel. Er wordt knap pianospel geleverd en de zangers en zangeressen laten zich -revolutionair- in volledige overgave gaan.
De verschillende belevingen in de tijd werken wat vervreemdend. Het is een voorstelling vol tegenstellingen, met een overdaad aan bewegingen en ingebouwde dramatische elementen, die een overweldigende indruk achterlaat. Ik heb buitengewoon genoten en spreek mijn waardering uit naar de regisseuse en alle spelers. Het is niet niets om zo'n moeilijk stuk op de planken te zetten.

De vervolging van en de moord op Jean-Paul Marat, opgevoerd door de verpleegden van het krankzinnigengesticht van Charenton, onder regie van de heer De Sade, opgevoerd in de theaterzaal van het Geert Groote College.

parfum

Een van de verschrikkelijkste uitvindingen in de geschiedenis vind ik het parfum. Op zich heb ik er niets op tegen maar wat ik niet zie zitten is het overvloedig en mateloze gebruik ervan. Soms ruik je eerst de parfum, dan zie je pas de persoon en vervolgens laat hij of zij zijn/haar geurspoor na. De ene is wat beter te verdragen dan de ander maar doorgaans ben ik er allergisch voor.
Een van mijn meest uitstekend functionerende zintuigen is mijn reuk. Het verschaft me een breed scala van emoties.
Op de eerste plaats: genot en genoegen. Welk een ware vreugd te wandelen langs de branding en de zilte geuren te mogen ruiken en proeven van de zee. Welk een hoogtepunt me te mogen bevinden in een tuin van geurig tijm of een veld van weelderig welriekende jasmijn. Ik weet nog de pretentieloze bedwelming van de Patchouli. Eind jaren zestig geurde heel Amsterdam naar deze etherische olie.
Op de tweede plaats: grote ergernis.
Ik zat samen met een goede kennis in een restaurant me uitermate te verheugen op de dingen die zouden komen. Het etablissement was oogstrelend, keurig gesteven linnen tafellakens met bijpassende servetten kunstig gevouwen en fraai kristal- en zilverwerk.
Bij het binnenkomen werden onze jassen aangenomen en werden we naar onze plaatsen begeleid. Ik had een gezellige tafelgenoot, het kon niet beter. Een mooi glas wijn, de amuse stemde me prettig en er was een veelbelovende menukaart. Verrukkelijke geuren uit de keuken kwamen me tegemoet en het water liep me in de mond. De ietwat ouderwetse gastheer was een aardige hoffelijke man. Klant was hier -nog- koning. Het was echt voortreffelijk. Mijn humeur was stralend, het kon bijna niet meer stuk. Het zou een fantastische avond worden… 
Het voorgerecht werd geserveerd door de ober met een licht Frans accent. Bedreven, geduldig en beleefd legde hij uit wat er op het bord lag. We genoten, het was tong- en oogstrelend.
En toen, ja, toen werden we grof gestoord door de openslaande deur. Twee heren met hun dames kwamen zeer luidruchtig binnen. Ze werden begeleid naar een tafel uitgerekend pal naast de onze. Ineens rook ik van dame één haar parfum, een indringende walm van synthetisch-chemische geurstof. En gadverdamme, ook dame twee, haar parfum was nog penetranter en overheersender dan die van dame één. De heren wilden niet onderdoen. Zij hadden zich rijkelijk besprenkeld met aftershave. Tot overmaat van ramp stak het hele gezelschap ook nog een dikke sigaar op.
Mijn eetlust was weg, m'n goede humeur ook.