maandag 17 maart 2008

die Entführung aus dem Serail (1782)

Voor mijn verjaardag kreeg ik van mijn dochter een prachtcadeau: samen naar de opera die Entführung aus dem Serail van Mozart.
Een week voor de geplande avond sloeg de griep bij mij toe gevolgd door een gemene bronchitis met vreselijk hoesten wat uiteindelijk een longontsteking bleek te zijn.  Mijn grote angst bestond uit een hoest-aria tijdens de voorstelling. Bij nader inzien werd de schade beperkt tot het minimum dankzij water en dropjes.
Nadat ik me ultiem vermand en opgepept had, betraden we het muziektheater en hebben genoten van een schitterende avond.
Het verhaal gaat over twee westerse meisjes die opgesloten zitten in de harem van de Turkse hoogwaardigheidsbekleder Bassa Selim, een tot de islam bekeerde christen. Door hun geliefden wordt een poging ondernomen ze uit het paleis te bevrijden.
De pasja Selim maakt avances met Konstanze en zij, heen en weer geslingerd door gezworen trouw aan haar verloofde de Spaanse edelman Belmonte en aangetrokken door Bassa's liefdesbetuigingen, smeekt om bedenktijd om zijn liefde te beantwoorden.
Pathetisch aantrekken, afstoten, omhelzen en vertwijfeling voeren de hele opera de boventoon. Osmin, de sabelzwaaier en bewaker van beide dames, zit vol rancune en voorspelt de vier westerlingen een gewelddadige dood.
Met zijn zuivere zware bas zingt hij het allegro assai: ...Erst geköpft, dann gehangen, dan gespiesst, auf heisse Stangen, dan verbrannt, dann gebunden, und getaucht, zuletzt geschunden...
Als blijkt dat Belmonte niet slechts de geliefde is van Konstanze maar ook nog de zoon van de aartsvijand van de Bassa, ziet de situatie er levensgevaarlijk uit en lijkt Selim op wraak te zinnen.
Het slot van de opera laat zien dat hij, na een innerlijke strijd, zo edelmoedig en clement is om het viertal hun vrijheid te schenken, in plaats van kwaad met kwaad te vergelden.
De razende Osmin probeert Selim alsnog over te halen ze te doden maar ze mogen het paleis verlaten.
Des duivels zingt Osmin nogmaals zijn slotzang: erst geköpft... en stort zich te neder.

***  
* Wer ein Liebchen hat gefunden
* Solche hergelaufne Laffen, die nur nach den Weibern gaffen, duld ich vor dem Teufel nicht
* O, wie will ich triumphieren, wenn sie euch zum Richtplatz führen und die Hälse schnüren zu

Deze aria's van Osmin zong mijn vader regelmatig waarbij ik hem, als kind, begeleidde op de piano. Daarom spreken ze mij het meest aan.
Ik ken de tekst uit m'n hoofd en vond het heerlijk om ze in stilte mee te zingen.



dinsdag 4 maart 2008

chaos kosmos theos

als een phoenix herrezen
uit een diep dal van bronchitis en longontsteking
deden koortsdromen mij vertoeven
in oceanen van chaos en desoriëntatie

elysion en tartarus wisselden elkaar af
een schimmenrijk trok mij voorbij
drie gesproken woorden waren nog teveel

tellend en noemend
hoestte ik mij twee liesbreuken

een levenselixer bracht mij terug
tot de werkelijkheid
van vredig herstel