woensdag 20 maart 2013

Het seniorenbrein

Dat onze geheugenprestatie geleidelijk afneemt met het ouder worden, hoeft geen betoog en dat wijsheid met de jaren komt, daar is ook al het nodige over gezegd en geschreven.
André Aleman, hoogleraar cognitieve neuropsychiatrie, beschrijft in zijn boek Het seniorenbrein de handel en wandel van het ouder wordende geheugen.
Ik, als inmiddels doorgewinterde seniorA, ben onmiddellijk geïnteresseerd om dergelijke (nog niet) wetende informatie tot me te nemen.

Zo lees ik op pagina 16 over een onderzoek dat mensen die met een minstens tien jaar jongere partner samen zijn, leven alsof zij jonger zijn dus minder snel verouderen en dat de jongere partner daarentegen juist eerder ouderdomsverschijnselen vertoont dan iemand die met een leeftijdgenoot het leven deelt.

Het is maar dat je het weet!

van de cover:
... We maken ons allemaal wel eens zorgen over ons geheugen en ons verstand, zeker als we de vijftig gepasseerd zijn. Maar wat gebeurt er eigenlijk in ons hoofd als we ouder worden? Wanneer begint de achteruitgang? Hoe snel gaat het? En heeft een ouder brein ook voordelen? In dit baanbrekende boek - het allereerste over dit onderwerp - laat André Aleman zien dat de achteruitgang vaak minder erg is dan we denken. Maar ook dat ons geheugen al rond ons twintigste begint te haperen. Het seniorenbrein is een verfrissend en informatief boek over stofjes en trainingen, plaques en de invloed van hormonen. Het vertelt volgens de nieuwste wetenschappelijke inzichten hoe je de voortekenen van alzheimer kunt herkennen, en wat je kunt doen om je hersenen scherp en gezond te houden...

***

Uit onderzoek van de laatste vijf decennia is gebleken dat er verschillende geheugenprocessen zijn, zoals het korte- en langetermijngeheugen.

Enige cursieve quotes:
Het langetermijngeheugen wordt ingedeeld in procedureel geheugen en declaratief geheugen. Procedureel geheugen betreft handelingen zoals fietsen en pianospelen. Je hebt ooit geleerd hoe dat moet en het aansturen van je lichaam op de manier die daarbij nodig is gebeurt vanuit je procedurele geheugen. Onbewuste processen, die door oefening automatisch verlopen, zijn hierbij erg belangrijk. Als je vaak gefietst hebt, hoef je er niet bij na te denken hoe je de fiets vooruit krijgt en hoe je een bocht neemt. Declaratief geheugen gaat daarentegen over informatie die je bewust uit kunt drukken, die je kunt omschrijven: bijvoorbeeld een boodschappenlijstje dat je onthouden hebt.
Declaratief geheugen kan verbaal zijn (talige informatie) of visueel (dingen die je hebt gezien). Maar dat is nog niet alles. Het declaratieve geheugen is onderverdeeld in semantisch geheugen en episodisch geheugen. Semantisch geheugen betreft de betekenis van begrippen (en ook namen van personen) terwijl episodisch geheugen over gebeurtenissen gaat. Om het met een voorbeeld duidelijk te maken: herinneren wanneer je voor het laatst een eindje bent wezen fietsen is episodisch geheugen, weten wat een fiets is, is semantisch geheugen, en weten hoe je moet fietsen, is procedureel geheugen. Een speciale variant van het episodisch geheugen betreft het autobiograisch geheugen, dat betrekking heeft op je eigen levensloop en ervaringen.
Tot slot wordt nog het prospectief geheugen onderscheiden, dat betrekking heeft op het onthouden van dingen die je nog moet doen... pag. 20/21

Hierna wordt een verhandeling gegeven over de belangrijkste geheugenprocessen, zoals het verbaal en visueel geheugen.

Diagnose MCI betekent 'milde cognitieve stoornis'. Dat kan een voorstadium van de ziekte Alzheimer zijn maar hoeft niet bij iedereen tot die ziekte te leiden.

Als u wilt nagaan in hoeverre kenmerken van MCI bij uzelf voorkomen dan kunt u naar de volgende symptomen kijken:
- vergeet u dingen vaker dan normaal gesproken;
- vergeet u belangrijke dingen zoals afspraken, verjaardagen en feestjes (regelmatig);
- verliest u regelmatig de rode draad van een gesprek, boek of film;
- voelt u zich steeds vaker niet in staat tot het nemen van beslissingen, het plannen van stappen die moeten worden genomen om taken te volbrengen;
- begint u moeite te krijgen om de weg te vinden in een bekende omgeving;
- wordt u impulsiever en kunt u allerlei situaties minder goed beoordelen;
- merken uw familie en vrienden deze veranderingen op;
- treden de volgende gedragsveranderingen en stemmingswisselingen op:
* depressieve stemmingen;
* snel geïrriteerd, agressief;
* angstig;
* apathisch;
... pag. 81/82

MCI die niet voortschrijdt, de patiënt dementeert niet, wordt meestal veroorzaakt door een tijdelijke vermindering van de hersenfunctie door een vitaminetekort [B12] verlaagde schildklierfunctie of bijwerking van medicijnen... pag. 93

Op pagina 94 kun je lezen wat je aan MCI kunt doen.

Omega 3-vetzuren (makreel, haring, zalm)
Zij zijn tevens uitstekend voor hart en bloedvaten en hebben een gunstige invloed op de celwand van neuronen. Verder las ik: gingko en ginseng.
Kauwen schijnt ook goed voor de hersenen te zijn, daar het de zuurstoftoevoer naar de hersenen verbetert en kan leiden tot een verbetering van mentale vaardigheden.

Verder pleit Aleman voor minstens een half uur (liefst per dag) je in het zweet bewegen (sporten) en daardoor je hartslag verhogen.
Bij deze komt de sportschool er weer goed van af.
Voor de wat minder mobiele (of luie) mens zou tai-chi ook in aanmerking komen en ik vermoed dat yoga eveneens hoog zal scoren (hoewel me dat even is ontgaan in dit boek).
Uiteraard staan er nog veel meer 'weetjes' in.

Een gesprek met André Aleman vanaf minuut 31.15 http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1297267

Auteur: André Aleman
Het seniorenbrein
uitgeverij: Atlas Contact

N.B. Frappant is dat hoogleraar Aleman zowel in zijn boek als in het programma spreekt over flink sporten en dat ik in dezelfde tijd dat ik deze 'uitzending gemist' bekeek een artikel onder ogen kreeg:
'Slenteren beter voor gezondheid dan sporten'  (klik)
... Dagelijks meer staan en bewegen, bijvoorbeeld door te slenteren, is beter voor je gezondheid dan een uur intensief sporten. Dat blijkt uit onderzoek van de universiteit van Maastricht. 

Zo zie je maar weer...

12 opmerkingen:

  1. Gatverdamme, wat een gedoe hè, dat ouder worden..En dan ook nog eens te horen krijgen hoe het zit! Ouder worden moest verboden worden. Hahaha. Ja, ouder worden voelt vreemd.Dat was eigenlijk iets voor 'ouderen'...

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Een oud spreekwoord luidt: regeren is vooruit zien.

      Graag ben ik op de hoogte van wat me allemaal nog te wachten staat (voor zover dat mogelijk is).
      Ouder worden vind ik overigens zeer prettig vanwege een door de tijd heen groeiende innerlijke rust, de (lichamelijke) mankementen wat minder...

      Verwijderen
  2. Es,

    Vanaf morgen ga ik een paar dagen naar Zuid-Limburg en ik zal zeker een aanzienlijke tijd door Maastricht slenteren, dan moet het toch goed komen.
    Voor de zekerheid neem ik toch mijn Tom-Tom mee!

    Groet je S,

    jeer

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Es,

    Vanaf morgen ga ik een paar dagen naar Zuid-Limburg en ik zal zeker een aanzienlijke tijd door Maastricht slenteren, dan moet het toch goed komen.
    Voor de zekerheid neem ik toch mijn Tom-Tom mee!

    Groet je S,

    jeer

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Was je vergeten dat je het bericht al een keer verzonden had ;-]

      Wens je een paar prettige dagen in Limboland.

      Verwijderen
  4. Wat een interesssant verslag Es. En ik heb de indruk dat we de tweede alinea goed doorleven.:-)
    Met het ouder worden heb ik gelukkig ook geen moeite (tot nogtoe)
    En uh ik houd het toch maar gewoon bij slenteren.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik heb (ook) een verschrikkelijke aversie tegen sporten en om me in het zweet te gaan uitsloven... neen. Eigenlijk ben ik liever lui dan moe. Maar dat is natuurlijk ook niet helemaal waar. De 'bewegingsVRIJHEID' is nog steeds groot. Iedere ochtend een half uur yoga en dat slenteren is, voor zover mogelijk, mij uit het hart gegrepen.
      (hoewel er vroeger van stevig doorstappen wel sprake was!)

      Verwijderen
  5. Goeie reden om het boek zelf ter hand te nemen want 'kennis is macht' (heb ik me laten vertellen).

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het brein is een vernuftig fenomeen maar je moet er wel goed mee om kunnen (leren) gaan.

      Verwijderen
  6. Ik doe heel veel aan sport lieve es: ik adem in en adem uit! *wink, big smile*
    Maar dit grapje daar gelaten vind ik dit log heel interessant en het boek een aanrader. Bedankt dus voor de tip!
    OT: bedankt ook om er naar te vragen, het gaat al wat beter hoewel die vermoeidheid nog niet helemaal weg is...

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Dank voor je tip Es, normaal ben ik geen volgzaam typje, maar deze keer heb ik de Eurythmics vervangen. Deze clip past veel beter bij het sfeertje van het verhaal!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik had al zo'n vermoeden, Walter, 'zoiets' stel ik me ook -min of meer- bij je verhaal voor...

      Verwijderen